Sự ra đời chất độc màu da cam

   Cái tên chất độc màu da cam xuất phát từ các công-ten-nơ vận chuyển loại chất diệt cỏ này, chúng có một sọc màu da cam để đánh dấu. Mỹ đã từng sử dụng 15 loại thuốc diệt cỏ khác nhau tại Đông Nam Á, bao gồm các loại chất độc màu da cam, xanh, trắng, hồng và tím, tất cả đều là hỗn hợp của các loại thuốc diệt cỏ khác nhau. Trong đó, chất độc màu da cam là hỗn hợp hai loại thuốc diệt cỏ 2-4-D và 2-4-5-T.

   Chất độc màu da cam được phát hiện trong một nghiên cứu của tiến sĩ thực vật học Arthur W.Galston. Tuy nhiên ông không có chủ định tạo ra một loại chất độc hóa học mà chỉ muốn sử dụng nó như một phần trong nghiên cứu của mình. Sau đó, nó được quân đội Mỹ sử dụng trong chiến tranh Việt Nam. Chính Galston đã trở thành một trong những nhà vận động hàng đầu để chống lại việc sử dụng chất độc màu da cam. Sau đó làn sóng phản đối lan rộng, cho rằng đây là hành vi vô đạo đức, trước những sự phản đối gay gắt, tổng thống Nixon đã ra lệnh cấm sử dụng loại chất độc này.

Dioxin và chất độc màu da cam

   Dioxin là tên được đặt cho một loại chất độc hại có trong chất độc màu da cam và các chất diệt cỏ khác. Bộ Cựu chiến binh Hoa Kỳ tuyên bố rằng chất độc màu da cam chỉ chứa một lượng nhỏ loại chất dioxin này, tuy nhiên những khu vực bị ảnh hưởng của chất độc màu da cam hay những nơi lưu trữ cho thấy nồng độ rất cao của chất dioxin.

   Ở một số vùng chịu ảnh hưởng nặng nề tại Việt Nam, nồng độ dioxin trong máu cao gấp hàng chục lần mức cho phép. Một liều lượng nhỏ của chất này thực sự có thể làm giảm tỷ lệ mắc bệnh ung thư, tuy nhiên khi vượt quá mức cho phép nó lại làm tăng tỷ lệ mắc ung thư lên tới 40%, dioxin gây nhiều hậu quả về sức khỏe, không những làm chết người mà nó còn để lại di chứng cho nhiều đời sau. Tổ chức Y tế thế giới đã phân loại dioxin như một chất gây ung thư ở người, có thể làm hỏng các hệ thống trong cơ thể như nội tiết, hệ miễn dịch và thần kinh.

Có nhiều loại chất dioxin khác nhau, một số trong đó ở dạng tự nhiên trong môi trường với số lượng rất ít. Dioxin được tạo ra như một sản phẩm phụ trong quá trình công nghiệp như đốt phế liệu hay quá tình nấu chảy kim loại. Nó cũng có thể được sản xuất tổng hợp như trong chiến tranh Việt Nam.

   Khi dioxin được rải xuống, nó không chỉ phá hủy cây cối, động vật và con người, nó còn thấm vào đất và nguồn nước ngầm, trở thành một phần của chuỗi thực phẩm. Khi ai đó ăn phải các loại cây trồng hoặc động vật đã bị nhiễm dioxin, nó sẽ bắt đầu tích lũy trong các mô mỡ. Thực tế mọi người đều có một lượng nhỏ dioxin trong cơ thể, không đủ để gây ra tác hại. Một số loại có chu kỳ bán rã ngắn và tự phân hủy, có thể trong 5 đến 10 năm. Tuy nhiên với nồng độ lớn, thời gian để nó phân hủy sẽ lâu hơn rất nhiều. Khi dioxin thấm vào đất, thời gian để phân hủy của nó cũng được tăng lên, có thể mất hàng chục năm.

Và những ảnh hưởng đến con người

   Có rất nhiều tranh cãi về tác hại thực tế của chất độc màu da cam. Viện Y học thuộc viện Hàn lâm khoa học quốc gia Mỹ cho rằng có một mối liên hệ giữa chất độc màu da cam và sự hình thành một số loại ung thư trên con người. Một số khác, các công ty hóa chất phải đối mặt với các vụ kiện thì phản bác, họ cho rằng không có bằng chứng rõ rệt nào cho thấy các vấn đề sức khỏe có ảnh hưởng bởi chất độc màu da cam hay dioxin. Thực tế cho thấy một số khu vực tại Việt Nam chịu sự ảnh hưởng của chất độc màu da cam có tỷ lệ cao các loại bệnh tật, di tật bẩm sinh và cả ung thư.

Những tác động và biến chứng của chất độc da cam thường thấy là:

- Gây kích ứng da và các bệnh ngoài da.

- Rối loạn thần kinh.

- Gây sẩy thai.

- Bệnh tiểu đường type 2.

- Dị tật bẩm sinh cho đời sau.

- Gây các bệnh ung thư, bện Hodgkin, bệnh bạch cầu.

   Quân đội cũng như người dân Việt Nam là những người phải hứng chịu hậu quả nặng nề nhất, tuy nhiên chính những người lính Mỹ trong chiến tranh Việt Nam cũng chịu tác hại của chất độc màu da cam do tiếp xúc.

   Bính lính Mỹ được bồi thường và hưởng những chính sách đặc biệt do tác hại của chất độc màu da cam gây ra, còn những người lính và nhân dân Việt Nam lại chưa thực sự được đền bù xứng đáng. Đó cũng chính là nguyên nhân dẫn đến những vụ kiện đòi quyền lợi cho những người Việt Nam bị ảnh hưởng bởi chất độc màu da cam trong thời gian qua.

    Có khoảng 1 triệu người Việt Nam chịu ảnh hưởng của chất độc màu da cam, và những đứa trẻ được sinh ra tiếp tục phải chịu các dị tật bẩm sinh mà không thể chửa khỏi. Có nhiều vùng đất vẫn bị nhiễm chất độc dioxin mà chưa được xử lý do chi phí quá cao.

   Khó mà nói đủ và nói hết được những tổn thương tâm lý, tinh thần cũng như thể chất hoặc tốn kém về thời gian, sức lực và kinh tế của những gia đình có người thân là nạn nhân chất da cam/dioxin. Là người những người may mắn không bị ảnh hưởng của chất da cam/dioxin, nhiều lắm thì chúng ta cũng chỉ có thể hiểu được ở một mức độ nào đó, với sự cảm thông, chia sẻ về những mất mát vô biên mà họ đang hàng ngày, hàng giờ phải gánh chịu. Nhưng chúng ta không thể nào hiểu hết được những vất vả, lo toan, sự tổn thương tâm lý, tinh thần mà họ với nghị lực như những người anh hùng đã và đang chứng kiến người thân ruột thịt đang bị hành hạ bởi các loại hình bệnh tật do chất da cam/dioxin gây nên.

Văn Cương – TTTTGDSK (Tổng hợp)