Lời nói đầu 1 Lời nói đầu Quyền có sức khỏe và không có sự phân biệt đối xử được đề cập trong nhiều các tài liệu quốc tế. Hiến chương của tổ chức y tế thế giới cũng đã chỉ rõ“ Sự thoải mái về điều kiện sức khỏe tốt nhất là một trong các quyền cơ bản của con người trong đó không có sự phân biệt về chủng tộc, tôn giáo, niềm tin chính trị, các điều kiện kinh tế và xã hội“ (1). Công ước Liên hợp quốc về Quyền của người khuyết tật (CRPD) đề cập tới quyền của NKT. Điều 25 của Công ước yêu cầu các Quốc gia “nhận thức rằng NKT có quyền được có sức khỏe ở điều kiện tốt nhất trong đó không có sự phân biệt về khuyết tật“, cùng với điều này thì điều 20 (về tiếp cận) và điều 26 (chức năng và phục hồi chức năng) đã nhấn mạnh các quốc gia cần đảm bảo NKT được tiếp cận một cách bình đẳng các dịch vụ y tế bao gồm cả phục hồi chức năng liên quan đến y tế. (2). Song, đã có nhiều bằng chứng cho thấy NKT thường có tình trạng sức khỏe yếu hơn so với phần đa dân số (3) và phải đối mặt với nhiều thách thức để có thể đạt được quyền có sức khỏe của mình (4). Quyền có sức khỏe không chỉ là việc được tiếp cận dịch vụ y tế mà còn là việc được tiếp cận đến các yếu tố xã hội liên quan đến sức khỏe như nước uống, điều kiện nước sạch sinh hoạt và nhà ở. Quyền sức khỏe nội hàm cả tự do lựa chọn và được phép làm điều cần thiết để có sức khỏe. Sự tự do ở đây được hiểu theo nghĩa không bị ràng buộc bởi các phương pháp điều trị y học mà mình không muốn, chẳng hạn như các thử nghiệm, nghiên cứu, và quyền không phải chịu đựng những biện pháp điều trị đê hèn, vô nhân tính, gây đau đớn. Sự “được phép làm” ở đây được hiểu theo nghĩa, đó là quyền được tham gia vào hệ thống chăm sóc, bảo vệ sức khỏe, quyền được dự phòng, điều trị và kiểm soát bệnh tật, tiếp cận các thuốc thiết yếu và tham gia vào việc ra quyết định liên quan đến vấn đề sức khỏe (4). Chương trình phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng (PHCNDVCĐ) hỗ trợ NKT đạt được tình trạng sức khỏe tốt nhất có thể thông qua 5 lĩnh vực của trợ giúp gồm: nâng cao sức khỏe, dự phòng, chăm sóc y tế, phục hồi chức năng, và cung cấp dụng cụ trợ giúp. PHCNDVCĐ góp phần thúc đẩy hòa nhập về sức khỏe bằng cách dựa vào hệ thống y tế hiện có để đảm bảo việc tiếp cận y tế cho tất cả mọi người, vận động chính sách nhằm đảm bảo các dịch vụ y tế cũng được cung cấp cho NKT (5) và đáp ứng được nhu cầu cũng như có sự tham gia của cộng đồng (6). Mặc dù trong quá trình phát triển, PHCNDVCĐ đã có lúc chỉ đặt trọng tâm vào khía cạnh y tế, nhưng vì sức khỏe bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố cho nên PHCNDVCĐ cần có sự phối hợp liên ngành, chương trình PHCNDVCĐ cần phải được triển khai thông qua sự hợp tác của nhiều thành phần khác nhau như giáo dục và việc làm.Trong khuôn khổ về chủ đề y tế, hợp phần này tập trung hướng dẫn chủ yếu về các hoạt động PHCNDVCĐ được thực hiện bởi ngành y tế.

[HỢP PHẦN GIÁO DỤC]

[HỢP PHẦN SINH KẾ]

[HỢP PHẦN TĂNG CƯỜNG QUYỀN NĂNG]

[HỢP PHẦN XÃ HỘI]

[HỢP PHẦN Y TẾ]